Natuurinclusief isoleren: aandacht voor soorten in de knel

Veel dieren- en plantensoorten hebben het moeilijk. Door het veranderende klimaat, maar ook doordat er steeds minder geschikte leefruimte voor ze is. Voor bouwprojecten gelden dan ook strenge regels. Zowel bij nieuwbouw als bij renovaties moet onderzocht worden welke diersoorten er leven. Het is vervolgens aan de eigenaar om deze soorten een alternatieve plek te bieden. Brederode Wonen nodigde gemeente Bloemendaal uit om te laten zien hoe de woningcorporatie dit aanpakt.

Buiten liggen zo hier en daar nog restjes sneeuw en hagel, maar in de bouwkeet van de corporatie is het behaaglijk. De genodigden warmen hun handen aan een bekertje koffie terwijl ze luisteren naar John Minnema, projectleider duurzaamheid van Brederode Wonen. “We zijn hier bezig met de isolatie van de muren en het dak van 45 huurwoningen aan en rondom de Brederoodseweg”, legt hij uit. “Voor de komende jaren staan er nog vijftien tot twintig van zulke projecten op de planning. Voor eind 2028 moeten we alle energielabels E, F en G hebben verduurzaamd. Wij hebben veel huizen uit de jaren twintig en dertig, dus dat is nog een flinke inspanning.”

Gedragscode voor corporaties

John geeft het woord aan Linda van der Valk, de ecologe die verantwoordelijk is voor het onderzoek dat voorafging aan de isolatiewerkzaamheden. Zij vertelt over de zogenoemde gedragscode voor ‘natuurinclusief isoleren’ door woningcorporaties. Ecologisch onderzoek volgens deze gedragscode kan de gangbare procedure voor de aanvraag van een bouwvergunning versnellen. “Dit onderzoek is vrij intensief, maar hiermee kun je eerder beginnen en eventueel vóór de bouw al nestkasten of andere alternatieven aanbrengen. Bovendien hoef je niet meer te wachten op een ontheffing van de provincie.”

Vleermuiskasten

Even later loopt het groepje geïnteresseerden langs de huizen die in de steigers staan. “Daar aan de overkant hebben we vleermuiskasten opgehangen”, wijst Linda. “De plastic kapjes die je aan deze kant van de straat aan de muur ziet hangen, zijn zogenoemde exclusion kokers. Vleermuizen kunnen daarlangs wel de spouwmuur uit, maar niet terug naar binnen. Als alternatief kunnen ze voorlopig naar de nestkasten aan de overkant.”

Vleermuizen, zo had Linda net verteld, vinden spouwmuren geweldige huisvesting. Wanneer je de spouw gaat isoleren, moeten de beestjes wel de kans krijgen om hun vaste plekje te verlaten, anders sterven ze een nare dood. “Die regel geldt al sinds 2002”, schat de ecologe. “Oók voor woningbezitters. Maar nog veel te weinig mensen weten dat en onderzoek is duur.” De gemeente Bloemendaal onderzoekt momenteel of en hoe het mogelijk is om voor de gemeente als geheel met behulp van een Soorten Management Plan (SMP) regelingen te treffen die deze drempel verlagen.

Beste puzzel

De hele groep klautert achter Linda aan de steiger op. Ze wijst naar verschillende kleine openingen tussen de nieuwe dakpannen en onder de dakgoot. “Hier kunnen vleermuizen en huismussen naar binnen.” In de bouwkeet had de uitvoerder verteld dat het ‘nog een beste puzzel’ was om uit te vinden hoe de vereiste alternatieve nestmogelijkheden precies moeten worden aangebracht. “Er staan wel kaders in de gedragscode, maar elk huis is anders. Pas tijdens de uitvoering kun je bepalen waar en hoe je openingen aanbrengt. Dat moet op zo’n manier dat je tegelijkertijd ook het vocht buiten houdt, natuurlijk.”

Alles op z’n tijd

Wat het extra ingewikkeld maakt om rekening te houden met verschillende soorten, is dat de huismus, die gierzwaluw en de verschillende soorten vleermuizen allemaal hun eigen nestelperiode hebben. Ecologisch onderzoek duurt dan ook relatief lang. Linda: “Voor de eerste onderzoeksronde was ik hier vijf ochtenden met een collega: twee uur voor zonsopkomst vleermuizen tellen. En daarmee is het werk niet gedaan, want na de werkzaamheden worden de soorten elke drie tot vijf jaar opnieuw geteld, om te zien of de maatregelen die nu worden getroffen het gewenste effect hebben.”