George adviseert om door te vragen bij de installatie van een warmtepomp

Steeds meer mensen kiezen voor een warmtepomp. Daarmee daalt het gasverbruik en de uitstoot van broeikasgassen door particulieren. “Maar let op”, zegt George Evers uit Overveen, “de installatie van een warmtepomp is één ding, het correct inregelen blijkt in de praktijk vaak lastig.”

Op de eettafel van George en zijn vriendin Janny ter Braak ligt de installatiehandleiding van de hybride warmtepomp die sinds maart 2022 bij hen in de schuur hangt, onlangs aangevuld met een warmtepompboiler. Tussen verschillende bladzijden van de handleiding steken felroze post-its. “Ik heb die hele handleiding doorgeploegd”, lacht George. “Want ik merkte dat de cv-ketel de hele tijd aan- en uitging als ik de warmwaterkraan open zette. ‘Pendelen’ noemen ze dat. En dat is natuurlijk niet de bedoeling.”

Zijn (voormalige) werk als beleidsadviseur Bouwen & Wonen voor de FNV zal wellicht hebben bijgedragen aan zijn wens om installaties te doorgronden. “Ik kwam vaak op bouwbeurzen met state of art installaties”, vertelt hij. “Prachtig natuurlijk, al die innovaties, maar toen realiseerde ik me ook al: dat vraagt enorm veel van de scholing van monteurs.”

George’s ervaring is dat installateurs weliswaar een installatie kunnen aansluiten, maar dat inregelen van zo’n installatie een vak apart is. “In ons geval bleek er een interface te moeten tussen de cv-ketel en de warmtepompboiler: een apparaat dat de afstemming tussen beide installaties regelt. Die was er niet. En de installateur wist dat niet en heeft die informatie bij de fabrikant moeten halen.”

Fabrieksinstellingen

George: “Zorg dat je begrijpt welke instellingen de installatie heeft en check of dat ook logisch is. Zo niet, dan kun je dat meteen laten aanpassen.”

Ook ontdekte George in de handleiding dat de standaard fabrieksinstellingen ongewenste gevolgen kunnen hebben. “Kijk, hier”, wijst hij naar een schema op een pagina-met-post-it in de handleiding. “Er zijn vier instellingen bij de warmtepomp die je kunt kiezen om te bepalen op welk moment de cv-ketel bijspringt om te verwarmen. De standaardinstelling is op basis van kosten. Wat is goedkoper: elektrisch verwarmen met de warmtepomp, of verwarmen met gas, via de cv-ketel?” Op zich aardig bedacht, die optie, vindt hij. “Maar kijk eens naar de prijzen die voor deze berekening worden gehanteerd! Wanneer heb jij voor het laatst 22 cent betaald voor een kilowatt stroom en 77 cent voor een kuub gas? Dat ligt ver, ver, beneden de huidige marktprijzen.”

Wees dus kritisch op de instellingen van je installatie, wil George maar zeggen. “Zorg dat je begrijpt welke instellingen de installatie heeft en check of dat ook logisch is. Zo niet, dan kun je dat meteen laten aanpassen.” George haalde uiteindelijk de installateur er maar weer bij. “Ik kwam er zelf toch niet uit met de handleiding.”

Radiatorknoppen

Extra complicerende factor bleek in huize Evers-Ter Braak ook de aanwezigheid van radiatorknoppen waarmee je in iedere kamer de temperatuur afzonderlijk kunt regelen. “De temperatuurinstellingen van de centrale unit van dat systeem werden als het ware overruled door de instellingen in de warmtepomp. Dat probleem kon door – weer een andere – installateur uiteindelijk met een handigheidje worden verholpen, maar helemaal optimaal werkt het niet.” Koop dus altijd de regeltechniek van hetzelfde merk als de warmtepomp, adviseert George.

Nogmaals, George snapt best dat installateurs niet precies weten hoe voor elke installatie en situatie de instellingen optimaal zijn. “Er zit steeds meer computertechnologie in en die verandert ook nog eens in hoog tempo. Eigenlijk zouden er aparte inregelaars moeten worden opgeleid. Want zelfs als geïnteresseerde leek is het vrijwel ondoenlijk om de instellingen optimaal te krijgen. Het is echt bittere noodzaak om meer te investeren in de opleiding van vakmensen op dit vlak.”

Warmtepompboiler

Intussen doen de installaties het overigens naar behoren, stelt George tevreden vast. Ook de warmtepompboiler die hij in oktober 2022 liet bijplaatsen. “We hebben tien zonnepanelen op het dak en die stroom willen we optimaal gebruiken. Om die reden heb ik ook de aanschaf van een batterij overwogen, omdat de momenten dat je stroom opwekt en de momenten dat je stroom verbruikt vaak niet samenvallen.”
Toch bedacht hij zich. “Iemand wees me erop dat thuisbatterijen niet alleen nog heel erg duur zijn, maar ook een vieze technologie: de grondstoffen worden vaak onder slechte omstandigheden gewonnen, met veel milieuschade tot gevolg. De boiler is in die zin een soort alternatief voor die batterij: de zelf opgewekte stroom verwarmt het water in de boiler.”

Helemaal sluitend is dat ‘stroomschema’ nog niet, geeft George toe. De warmte in de boiler kun je niet gebruiken als stroom, en de boiler zelf verbruikt ook veel elektriciteit. Energieneutraal is de woning van George en Janny dan ook niet, maar het gasverbruik is gehalveerd en blijft onder de 1.000 kuub op jaarbasis. “En dat was nog vóór de aanleg van de boiler”, onderstreept George. “Ik overweeg er nog vier panelen bij te leggen. Dan komen we waarschijnlijk een heel eind.”