Aardgasalternatieven – deel 3: aardwarmte

Uiterlijk in 2050 moeten ook de huizen in Bloemendaal aardgasvrij zijn. De alternatieven worden op dit moment in heel Nederland in kaart gebracht en onderzocht. Aardwarmte – ook wel geothermie geheten – is één van de mogelijke oplossingen.

Aardwarmte, hoe werkt dat?

Na de alternatieven waterstof en zonnepanelen kijken we in dit derde deel van de serie naar aardwarmte/geothermie. Bij geothermie wordt gebruikgemaakt van warm water dat zo’n 2 kilometer diep in de bodem zit en waarvoor twee gaten worden geboord. Via het ene gat (productieput) wordt water omhoog gepompt dat door de hitte van de aardkern is opgewarmd. Het andere gat (injectieput) wordt gebruikt om wanneer het water is afgekoeld, dit weer terug te pompen in de aarde.

Hoe warm het water is dat omhoogkomt, hangt af van verschillende factoren, zoals de samenstelling van de bodem en de diepte van de put. Hoe dieper de put, hoe heter het water is dat naar boven wordt gepompt. Elke 100 meter stijgt de temperatuur ongeveer 3 graden. Doordat de twee putten schuin worden geboord, liggen de uiteinden onder de grond een paar kilometer uit elkaar. Zo wordt ervoor gezorgd dat het afgekoelde water de productieput niet snel zal afkoelen.

Ondanks dat, is een geothermieput geen eindeloze energiebron. Naar verwachting kan er uit een productieput zo’n 30 jaar lang warm water omhoog worden gehaald. Daarna is de bron uitgeput en zal er op een andere locatie een eind verderop een nieuwe bron moeten worden aangeboord.

Warmtenet, afleverset en isolatie noodzakelijk

De afleverset waarmee een woning wordt aangesloten op het warmtenet.

Om het warme water uit de aarde te gebruiken voor het verwarmen van huizen, moet een warmtenet worden aangelegd (een leidingennetwerk dat het water distribueert). In huis is een zogenoemde afleverset nodig om de woning aan te sluiten op het warmtenet. Deze wordt meestal in de meterkast geplaatst. Vanwege de hoge aanlegkosten worden warmtenetten op dit moment vooral gezien als oplossing voor dichtbebouwde gebieden. Denk hierbij aan wijken waar bijvoorbeeld veel flats staan.

Hoe dieper de productieput, hoe heter het water dat naar boven komt. Als het water heet genoeg is, is het in theorie dus niet nodig om woningen eerst te isoleren. Dat betekent echter wel dat de warmtevraag erg hoog blijft en de productieput sneller uitgeput zal raken. Daarom worden de woningen in wijken die op een warmtenet worden aangesloten, vaak eerst geïsoleerd. Zo wordt het benodigde piekvermogen – de maximale warmte die moet worden geleverd op de koudste dagen van het jaar – beperkt en wordt de warmtebron efficiënter gebruikt.

Het piekvermogen kan verder worden beperkt door in warme perioden van het jaar het warme water op te slaan in een zogeheten ecovat. Dit is een groot ondergronds buffervat waarin tijdens de zomer heet water wordt opgeslagen, zodat het in de winter kan worden gebruikt om ‘bij te stoken’ als de productieput niet genoeg warmte kan leveren.

Is geothermie een goede vervanger van aardgas in Bloemendaal?

De verwachting is dat op termijn zo’n tien procent van de woningen in Nederland aardwarmte als alternatief zal gebruiken voor aardgas. De aanleg van een groot en relatief kostbaar warmtenet is hiervoor wel noodzakelijk, net als financiering en ruimte voor de put en voor een warmtewisselstation.

In delen van Bloemendaal waar huizen relatief ver uit elkaar staan, zouden de kosten weleens veel te hoog kunnen uitvallen. Of een warmtenet wel betaalbaar is in of rondom de dorpskernen van bijvoorbeeld Bennebroek, Vogelenzang of Overveen, moet nog worden uitgezocht. Aardwarmte is daarom bij voorbaat zeker niet uitgesloten als interessant alternatief voor aardgas.